شابک کتاب و کاربردهای آن 

شابک ISBN – International Standard Serial Number – یک سیستم برای شماره‌گذاری کتابها در سطح بین‌المللی است. شماره شابک متشکل از سیزده عدد می‌باشد که رقم‌های آن در چند گروه قرار داده می‌شود و هر گروه مفهوم و معنای خاصی دارد.

برای مثال، عدد ۹۶۴ یا 978 شماره یا شناسه ملی ایران است که در درون شماره شابک قطعاً موجود است. البته زمانی که کتاب در ایران چاپ شده باشد.

عدد صفر نمایانگر کشورهای انگلیسی زبان است. البته لازم به ذکر است که موقعیت قرار گرفتن عدد صفر بسیار مهم است تا نشانگر یک کشور باشد.

گروه دیگری از اعداد این شماره ۱۳ رقمی به ناشر ارتباط دارد و نشان‌دهنده ناشر آن است.

گروه دیگری از اعداد نیز نشانگر منطقه جغرافیایی و زبانی است که کتاب در آن چاپ شده است.

گروه دیگری از اعداد این شماره وجود دارد که جهت صحت آزمایی شابک است. این احتمال دارد که فردی بدون اخذ مجوز شابک قانونی اعدادی را تولید نموده باشد. برخی از اعدادی که در یک شابک قانونی وجود دارد نشان دهنده آن است که شابک صحت دارد و جعلی نیست.

بنابراین وقتی صحبت از چاپ کتاب با مجوز رسمی به میان می‌آید منظور چاپ و نشر کتاب به شکلی است که بتوان آن را به صورت سیستماتیک قابل پیگیری نمود و آن را شناسنامه‌دار کرد. یکی از مهمترین مجوزهایی که برای کتاب دریافت می‌شود شماره شابک است. این شماره شابک از طرف خانه کتاب صادر می‌شود و معمولاً انتشاراتی‌ها یک سری از شماره‌ شابک را از خانه کتاب دریافت می‌کنند و آن را به کتابهایی که قصد نشر و چاپ آن را دارند اختصاص می‌دهند. 

الزام شابک

شابک بر روی کتاب کاربردهای متفاوتی دارد. اولین کاربرد آن این است که برای شاسنامه دار شدن کتاب و اخذ فیپا بسیار لازم و ضروری است. وقتی اطلاعات فیپا و شابک قانونی بر روی کتاب درج شده باشد حقوق مادی و معنوی اثر برای نویسنده آن برای همیشه محفوظ خواهد ماند. همانطور که قبلاً نیز در مطلبی گفتیم، شابک و فیپا نقش سند را برای یک ملک یا وسیله بازی می‌کند. همانگونه که داشتن سند ثبتی برای احراز مالکیت یک ملک یا وسیله بسیار ضروی است، شابک و فیپا نیز این امکان را می‌دهد که صاحب اثر با در دست داشتن این دو مجوز مالکیت خود را بر روی اثر ثابت کند.

مقایسه بین ISBN و ISSN

این دو نوع سیستم رمزگذاری در مفهوم یکی هستند ولی کدهای شابک (ISBN) تنها برای یک نوع خاص از کتاب تخصیص می‌دهند در حالی که ISSN بیشتر برای نشریه‌هایی که دوره‌ای و خاص هستند تخصیص می‌یابد. برخلاف شابک، ISSN یک «نام مستعار» است که برای نشریه عنوان، محتویات و موضوعیت مطالب یا ناشر و محل انتشارهای دوره‌ای گسترش داده می‌شود.